Cukrzyca to częsta i dość podstępna choroba, która nieleczona prowadzi do wielu powikłań. Jednym z nich jest tzw. zespół stopy cukrzycowej. Objawy początkowe często bywają niezauważane przez samego chorego, co zwiększa ryzyko ich pogorszenia, a nieleczone mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, nawet do utraty stopy. Proces leczenia jest wymagający, dlatego bardzo istotne dla wszystkich diabetyków jest wczesne podjęcie działań profilaktycznych.
Wszystkie powikłania przewlekłe cukrzycy powstają na skutek zbyt wysokich poziomów cukru we krwi. Nie inaczej jest ze stopą cukrzycową. Utrzymujące się hiperglikemie prowadzą do zmian miażdżycowych i do neuropatii nerwów obwodowych. Dopiero na bazie tych powikłań, w wyniku urazów oraz nieprawidłowej pielęgnacji, rozwija się stopa cukrzycowa.
Rodzaje stopy cukrzycowej:
- stopa cukrzycowa neuropatyczna,
- stopa cukrzycowa niedokrwienna,
- stopa cukrzycowa mieszana.
Najbardziej typowymi objawami stopy neuropatycznej są:
- poważne, ale bezbolesne uszkodzenia (rany),
- bóle neuropatyczne, które nasilają się w nocy (w pozycji leżącej), brak dolegliwości bólowych podczas ruchu; bóle neuropatyczne to uczucie drętwienia, pieczenia, kłucia w stopach, ból tępy lub przeszywający; niekiedy występuje przeczulica – delikatny dotyk np. pościeli sprawia ból,
- kołyszący chód.
Jak wygląda stopa cukrzycowa powstała w wyniku neuropatii?
- skóra na stopie jest ciepła i różowa,
- brak potliwości,
- skóra stóp przesuszona, stwardniała,
- występują modzele i nagniotki,
- występują zniekształcenia stóp, wynikające z uszkodzeń kości i ścięgien, zaników mięśni.
Diabetycy, u których na skutek przewlekle podwyższonego poziomu glukozy we krwi doszło do uszkodzenia zakończeń nerwów obwodowych (neuropatii cukrzycowej) znajdujących się m.in. w kończynach dolnych mają w tym obszarze zaburzone odczuwanie bodźców np. dotykowych, bólowych czy zmian temperatury. Oznacza to, że chorzy nie czują bólu np. w przypadku oparzenia, ani gdy nadepną na ostry przedmiot, co sprawia, że dużo łatwiej powstają u nich skaleczenia w obrębie stopy.
Deformacja stopy sprawia często, że dotychczasowe obuwie przestaje pasować, czego chory nie zauważa (gdyż na skutek neuropatii ma zaburzone czucie), co również przyczynia się do powstawania odcisków, obtarć i innych uszkodzeń mechanicznych stopy. Urazy zewnętrzne najczęściej odpowiadają za powstawanie ran u osób z zespołem stopy cukrzycowej, mimo że sami pacjenci, ze względu na zaburzenia czucia, nie potrafią wskazać przyczyny.
Stopa neuropatyczna ma także zaburzoną potliwość, z czym wiąże się wysuszenie skóry, i skłonność do pęknięć, a to stwarza ryzyko rozwoju infekcji.
Stopa cukrzycowa niedokrwienna – objawy
Niedokrwienie w cukrzycy dotyczy przeważnie kończyn dolnych. Przyczyną uszkodzenia stopy są zmiany miażdżycowe w dużych naczyniach i jej niedostateczne ukrwienie.
Najbardziej typowymi objawami stopy niedokrwiennej są:
- chromanie przestankowe (ból mięśni kończyn dolnych występujący w trakcie wysiłku i ustępujący po odpoczynku),
- bóle stóp w ruchu i w spoczynku.
Podczas podstawowego badania stóp przez diabetologa lub podologa, w przypadku stopy niedokrwiennej stwierdza się:
- brak tętna na tętnicy grzbietowej stopy,
- czucie niezmienione.
Jak wygląda stopa cukrzycowa powodowana niedokrwieniem?
- skóra stóp jest zimna, gładka i lśniąca,
- występuje potliwość stóp,
- stopy wyglądają na sine, występują „niebieskie” palce,
- przy uniesieniu kończyny skóra wyraźnie blednie,
- zanik podskórnej tkanki tłuszczowej,
- utrata włosów na palcach i grzebiecie stopy,
- pogrubienie paznokci,
- grzybica paznokci,
- skłonność do powstawania zmian martwiczych.
Za ten rodzaj schorzenia odpowiadają zmiany miażdżycowe rozwijające się w obrębie naczyń krwionośnych kończyn dolnych. Zaburzony przepływ krwi sprawia, że krew nie dociera do najbardziej oddalonych miejsc (np. paliczków), w skutek czego w tych obszarach powstaje niedokrwienie. Tkanki nie otrzymują tlenu i składników odżywczych potrzebnych do ich funkcjonowania, w efekcie czego obumierają. Może powstać martwica.
Niedostateczne ukrwienie tkanek sprawia także, że uszkodzone miejsca trudniej się goją. W przypadku zakażenia, dostęp i działanie antybiotyków jest ograniczone. U pacjentów ze stopą cukrzycową niedokrwienną nie dochodzi natomiast do zaniku czucia. Odczuwają oni ból w kończynie zarówno podczas ruchu, jak i spoczynku.
Stopa cukrzycowa niedokrwienna częściej rozwija się u chorych z cukrzycą typu 2.
Profilaktyka stopy cukrzycowej
By ograniczyć ryzyko stopy cukrzycowej, każdy diabetyk powinien:
- unormować glikemie, unikać wahań glikemii,
- prowadzić zdrowy tryb życia, być aktywnym, unikać używek,
- nosić odpowiednio dobrane, przewiewne i wygodne obuwie,
- codziennie kontrolować stan stóp, a w razie zauważenia zmian, ran, odbarwień, otarć pilnie skonsultować się z lekarzem,
- nie chodzić boso,
- paznokcie skracać najlepiej pilnikiem,
- na suchą, zrogowaciałą skórę stosować kremy z mocznikiem (nie należy stosować preparatów z zawartością kwasów ani usuwać zrogowaciałego naskórka ostrymi narzędziami),
- nie rozgrzewać stóp, myć je codziennie w wodzie o temperaturze nie wyższej niż 37 stopni i dokładnie je osuszać,
- nie stosować długich kąpieli stóp (sprzyja to wnikaniu bakterii i grzybów w głąb naskórka).
Leczenie stopy cukrzycowej
Leczenie stopy cukrzycowej przeważnie jest długotrwałe. Często wymaga dużej cierpliwości pacjenta, a nie rzadko także wsparcia i pomocy najbliższych, szczególnie w procesach pielęgnacyjnych, najlepiej jeszcze na etapie profilaktyki, aby nie dopuścić do rozwoju tego powikłania.
Leczenie zespołu stopy cukrzycowej powinno być prowadzone kompleksowo, dlatego w proces powinni być zaangażowani różni specjaliści m.in.: diabetolog, chirurg, chirurg naczyniowy, rehabilitant, pielęgniarka oraz ortopeda, a także podolog i dietetyk, a nierzadko także szewc.
Pierwszym i niezwykle ważnym krokiem jest wyrównanie metaboliczne cukrzycy, czyli uzyskanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi. W tym celu należy skorygować dotychczasowy sposób odżywiania i wprowadzić modyfikację diety zgodnie z zasadami tzw. diety cukrzycowej przede wszystkim zaś zastosować leczenie farmakologiczne zalecone przez lekarza. Koniecznie może być także wprowadzenie leczenia zaburzeń lipidowych.
W przypadku owrzodzenia stopy konieczne jest jego chirurgiczne opracowanie polegające m.in. na oczyszczeniu rany i usunięciu martwych komórek. Jeżeli dojdzie do zakażenia niezbędne jest jego wyleczenie. Lekarz może zalecić ogólnosystemową antybiotykoterapię (doustną lub dożylną), a także stosowanie odpowiednich opatrunków na ranę.
Opieka nad osobą z cukrzycą
Gdy opiekujesz się osobą starszą, która ma cukrzycę, obserwuj ją uważnie. Jeśli zaobserwujesz takie objawy, jak dolegliwości bólowe w stopie, które nasilają się w trakcie snu, dobrze będzie skonsultować się z lekarzem. Do objawów należą: kłucie, mrowienie, skurcze mięśni i ból, a także zaburzenia czucia. Senior może nie odczuwać bólu, dotyku czy różnicy temperatur. Jeżeli objawy zostaną zlekceważone, po pewnym czasie dochodzi do zmian widocznych gołym okiem. Są to: rany oraz zniekształcenie stóp. Kości śródstopia się uwypuklają, a palce przykurczają i zginają.
Zachęcaj swojego podopiecznego do regularnego oglądania stóp i pomagaj mu w tym. Na przykład po wieczornej kąpieli i dokładnym umyciu i osuszeniu stóp obejrzyj je z każdej strony. Zwróć uwagę szczególnie na przestrzenie między palcami. W ten sposób łatwo będzie zauważyć ewentualne pęknięcia skóry, zrogowacenia, odciski, przebarwienia czy owrzodzenia. Po przeglądzie nasmaruj stopy kremem, szczególnie tam, gdzie naskórek uległ zgrubieniu. Jeśli jest taka potrzeba, zrogowaciały naskórek można delikatnie usunąć tarką albo pumeksem. Zadbaj również o prawidłowe obcinanie paznokci – czyli niezbyt krótkie. Jeśli jakiś paznokieć wrasta, powinien go wyleczyć specjalista działający przy klinice diabetologicznej. Tak samo należy postępować z modzelami czy innymi zmianami powodującymi infekcje.
Bardzo ważne jest też noszenie właściwie dobranego obuwia, odpowiednich wkładek i skarpetek. Buty powinny być szerokie (o rozmiar większe), wygodne i najlepiej skórzane. Niech senior nie wkłada ich na gołe stopy, ale raczej korzysta z bawełnianych, bezszwowych skarpet. Warto też wiedzieć, że w przypadku chorych na cukrzycę niewskazane jest chodzenie boso czy dodatkowe dogrzewanie nóg termoforem albo przy grzejniku. Dotyczy to szczególnie osób z zaburzeniami czucia. Przydatne będą też ćwiczenia fizyczne – rozsądnie rozplanowana aktywność pomoże zadbać o zdrowie podopiecznego. Dobrze jest przed jej podjęciem zapytać o radę lekarza prowadzącego seniora.
Ważne!
Szacuje się, że ciągu roku od wyleczenia stopa cukrzycowa rozwija się ponownie nawet u 40% chorych. Dlatego powyższe działania profilaktyczne powinny być stosowane przez osoby z cukrzycą, u których stopa cukrzycowa wcześniej nie wystąpiła, jak i w ramach prewencji jej nawrotu. Działania profilaktyczne chronią także przed ciężkim przebiegiem schorzenia.
Źródło:
https://heydoc.pl
https://posilkiwchorobie.pl.
Zostaw Komentarz